Elektromreža

Sistem vlasinskih hidroelektrana - planirani koncept

Od ovih mogućnosti nadgradnje sistema, na opštinu Surdulica, odnosi se izgradnja Centralnog sabirnog sistema – gravitacionog sistema, Zapadnog sistema RHE Vrla (dva od četiri moguća), kao i eventualno nadvišenje brane Vlasina za 4,70 metara.

Centralni sabirni sistem se odnosi uglavnom na sabirni dovod Besna Kobila-Strešer-Vlasinsko jezero, a Zapadni sabirni sistem RHE Vrla predstavlja novo povećanje instalisanih kapacita na padu od Vlasinskog jezera do Južne Morave.

Nadvišenjem brane na Vlasini dobilo bi se novih 77hm3 vode, odnosno oko 140 Gwh vršne električne energije.

Za ova dva sabirna sistema izvršena je hidrološko-energetska analiza na nivou predstudije: ”Proširenje kapaciteta HE Vlasina-dalekosežni plan proširenja”-Energoprojekt 1982, god., a za nadvišenje brane “Idejni projekat”-Energoprojekt 1985, god.

Mrežu prenosnih puteva je potrebno rešavati kombinacijom savremenih telekomunikacionih tehnika i to u varijantama: primenom optičkih kablova po dalekovodu (OPGW), podzemnih optičkih kablova položenih u rov pored magistralnog puta, samonosećih optičkih kablova, optičkih kablova po svodu hidrograđevinskih tunela i sistema radio-veza.

Predviđeno je povezivanje svih glavnih objekata Vlasinskih HE, putem užeta sa optičkim vlaknima, (OPGW) po dalekovodima i to: HE Vrla 4- Centralna komanda (HE Vrla 3)- HE Vrla 2- HE Vrla 1 i PAP Lisina.

Svi ostali objekti biće povezani kombinacijom podzemnih optičkih kablova > Integracija telekomunikacionog sistema Vlasinskih HE sa telekomunikacionim sistemima EPS-a i EMS-a biće ostvarena OPGW –om po dalekovodima 110 kV br.1113 Leskovac 2- HE Vrla 3 o br. 1219 Vranje 2-HE Vrla 3.

Na relaciji Čvorište Vlasinskih HE u zgradi Telekoma Srbije - zgrada Uprave Vlasinskih HE u Surdulici u planu je polaganje novog podzemnog armiranog kabla kapaciteta 100 parica i novog podzemnog optičkog kabla kapaciteta 24 vlakna, u istoj kanalizaciji. Takođe je predviđeno uduvavanje novog podzemnog optičkog kabla kapaciteta 24 vlakna na relaciji HE Vrla 3-Čvorište Vlasinskih HE u zgradi telekoma Srbija, u već položenu optičku PE cev.

Novi radio sistem Vlasinskih HE ostvarivaće se sa 7 fiksnih radiostanica na objektima Bukova Glava, HE Vrla1, HE Vrla 2, HE Vrla 3, HE Vrla 4, Centralna komanda, PAP Lisina i brana Vlasinskog jezera.

Na osnovu “Katastra malih hidroelektrana” knjiga 9, sveska 1 i 2, koji je uradio “Energoprojekt”, Beograd 1987. godine, predviđene su lokacije budućih malih hidroelektrana, gde postoji potpuni spisak sa lokacijama budućih malih HE, na području Južnomoravskog regiona, a samim tim i u opštini Surdulica.

Na osnovu hidropotencijala na teritoriji opštine Surdulica treba navesti sledeće male HE:

MHE “Jezero”, na Božičkom dovodu, između tunela i Vlasinskog jezera;
MHE “Vrla I” na reci Vrli, Gradski potok;
KHE “Jerma” na reci Jermi kod Klisure;
MHE “Jelašnica” na Jelašničkoj reci;
MHE “Romanovce” na Romanovskoj reci;
MHE “Masurica” na Masuričkoj reci.

S tim u vezi potrebno je obezbediti prostor za njihovu izgradnju. Takođe je potrebno njihovo povezivanje sa odgovarajućim naponskim nivoom putem distributivne mreže 110, 35 i10 kV.

Uraditi detaljno istraživanje, analizu uticaja i utvrđivanje uslova i mera, da se kroz izgradnju eolskih parkova, proveri mogućnost za korišćenje mini elektrana na vetar, i njihovo uključenje u elektroenergetski sistem.

Mere za zaštitu od elementarnih nepogoda - Na Vlasinskom sistemu postoje tri brane koje po Zakonu o visokim branama pripadaju grupi visokih brana i to brane Vlasina, Lisina i HE Vrla 2. Za brane Vlasina i Lisina urađeni

su Elaborati o obaveštavanju i uzbunjivanju stanovništva na području ugroženom od eventualnog rušenja brana, što podrazumeva i obeležavanje belegama poplavnog talasa, dok je izrada elaborata za branu HE Vrla 2 u toku.

Zaštita životne sredine - U toku je stvaranje programa kontrole i upravljanja uticaja Vlasinskog sistema na životnu sredinu koja ga okružuje. Kao osnova za uvođenje ovog sistema koristiće se Izveštaj o proveri stanja životne sredine za “HE Vlasina” koji su kao deo projekta “Razvoj sistema za upravljanje zaštitom životne sredine u EPS-u” uradili projektni tim EPS-a za hidroelektrane i Dekonte Aquatest d.o.o., u ime Evropske agencije za rekonstrukciju.

ELEKTROENERGETSKI OBJEKTI na teritoriji opštine Surdulica - planirani koncept

Na području opštine Surdulica, na granici prema opštini Vladičin Han, predviđena je gradnja jednog novog dalekovoda naponskog nivoa 400kV TS Niš 2 - Makedonska granica.

Za predmetni dalekovod urađen je “Generalni plan koridora dalekovoda 400kV TS Niš2 - granica Makedonije sa elementima plana detaljne regulacije – deonica na teritoriji opštine Surdulica” (IAUS).

Za izgradnju ovog dalekovoda potrebno je obezbediti koridor u skladu sa propisima za izgradnju nadzemnih vodova naponskog nivoa od 1kV do 400kV, a prema usvojenoj trasi.

Zbog izgradnje TS 110/x kV na Promaji, planira se i proširenje RP 110 kV na HE Vrla 1. Takođe se predviđa izgradnja 10 kV dalekovodnog pravca, kao ogranak 10kV DV HE Vrla 3-Vrla 2, kod mesta zvanog Kitica (kolonija Piskavica), do upravne zgrade u Surdulici, sa izgradnjom TS-ce 10/0,4 kV, kod upravne zgrade.

Potrebno je izgraditi i sistem rezervnog napajanja 10 kV dalekovodnim pravcem iz TS-ce Promaja-HE Vrla 1-Vodojaža i rekonstruisati dalekovodni pravac 35kV Promaja-Lisina.

Planom EPS-a se predviđa da elektroenergetski sistem južnog dela Srbije bude pokriven i naponskim nivoom 220 kV.

Dalekovod napona 35kV Masurica -“Surdulica 1”- Belo Polje, prolazi kroz naseljeni deo i s obzirom na to da limitira dalju izgradnju, potrebno je kablirati.

U delovima konzuma ne postoji raspoloživa snaga i treba pronaći nove lokacije za trafostanice 10/0,4kV. Ovo se pre svega odnosi na deo Jasenovačke ulice, prema Bojnoj Čuki, deo naselja Čardačište, Božji krst, Belo Polje, Zagužanje, Binovce, Alakince i vikend naselja.

Za potrebe turističkog razvoja Vlasine odrediti lokaciju za novu TS35/10kV, tako da se ona nađe u centru budućeg konzuma. Predvideti i novu TS 110/35kV, na Vlasini u sklopu budućeg razvoja ovog područja.

U Klisuri predvideti proširenje postojeće ili izgradnju nove TS 35/10kV, jer dalekovod već postoji.

Sve aktivnosti u vezi sa elektroenergetskim objektima planirati u skladu sa Zakonom o energetici ("Sl. glasnik RS", br. 57/2011). Zaštitni pojasevi trasiraju se u skladu sa važećim Zakonom o zaštiti od nejonizujućih zračenja (Sl. Glasnik RS broj 36/09). Korišćenje zemljišta u zaštitnom pojasu dalekovoda mora biti usklađeno sa odredbama važećeg Pravilnika o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1kV–400kV („Sl. list SFRJ”, broj 65/1988. i „Sl. list SRJ”, broj 18/1992).

Značajan resurs obnovljivog izvora energije je korišćenje vetra za proizvodnju električne energije. Mikrolokacije eolskih parkova (vetrogeneratora) u opštini Surdulica su planirane na području Vardenika (po planinskom vencu Mali Strešer – Obršina u ataru s. Topli Do i po planinskom vencu Golemi vrh - Stolovi u ataru s. Topli Dol), Čemernika i Gramade (po planinskom vencu Mali vrh – Vrtop u atarima s. Klisura, Drainci i Groznatovci, te po planinskom vencu Orlovac u opštini Crna Trava). U toku 2004. g. i 2005. g. su obavljeni istražni radovi (''Energoprojekt Entel'', Beograd) i izvršena merenja u toku perioda od jedne godine, a u cilju utvrđivanja ekonomske opravdanosti izgradnje eolskih parkova i korišćenja energije vetra.

Tabela 2.15. Planirane mikrolokacije vetrenjača na području opštine Surdulica

R. br.	Mikrolokacija	Kom.	Vetrenjače	Ukupno (MW)
1.	Vardenik	100	100x2	200
2.	Čemernik	50	50x2	100
3.	Gramada	50	50x2	100
Ukupno		200	400	400

Radi dobijanja potrebne dokumentacije potrebni su uslovi i saglasnosti Ministarstva nadležnog za enegrgetiku, uz odgovarajuću Studiju vetropotencijala za teritoriju opštine Surdulica.

Za postrojenja za proizvodnju energije iz vetropotencijala obavezno je podnošenje zahteva za odlučivanje o potrebi pristupanja izradi Procene uticaja na životnu sredinu, na osnovu čega će biti procenjena obaveznost izrada Procene uticaja na životnu sredinu. Odluku donosi nadležni organ izdavanjem rešenja o potrebi izrade Studije o proceni uticaja koja zavisi od lokacije, dokumentacije i slično.

Za postrojenja za proizvodnju energije iz vetropotencijala, ako se ista realizuju u zaštićenom prirodnom dobru i zaštićenoj okolini nepokretnog kulturnog dobra, kao i u drugim područjima posebne namene, bez obzira na kapacitet, obavezna je izrada Studije o proceni uticaja na životnu sredinu. Sve aktivnosti u vezi sa korišćenjem energije vetra planirati u skladu sa Zakonom o energetici ("Sl. glasnik RS", br. 57/2011).

Takođe, značajan resurs obnovljivog izvora energije je korišćenje energije sunca za proizvodnju električne energije, za šta postoje prirodne predispozicije pojedinih delova opštine Surdulica. Budući da ne postoje definisane mikrolokacije za solarne elektrane na teritoriji opštine Surdulica, kao ni Studija potencijala za korišćenje solarne energije, ovim Planom se daju preporuke za bliže određivanje mikrolokacija:

Odgovarajuća veličina parcele,
Južna orijentacija,
Odgovarajuć nagib terena,
Blizina distributivne elektro mreže,
Kategorije zemljišta 6,7 i 8 bez stenovitih delova,
Prisustvo pristupnih puteva za teška teretna vozila,
Povoljna geološka struktura zemljišta koje nije u zoni rizika od poplava.

Radi dobijanja potrebne dokumentacije potrebni su uslovi i saglasnosti Ministarstva nadležnog za enegrgetiku, uz odgovarajuću Studiju potencijala za korišćenje solarne energije za teritoriju opštine Surdulica. Takođe je potrebno pribaviti mišljenje nadležnog Zavoda za zaštitu prirode.

Za postrojenja za proizvodnju energije korišćenjem energije sunca obavezno je podnošenje zahteva za odlučivanje o potrebi pristupanja izradi Procene uticaja na životnu sredinu, na osnovu čega će biti procenjena obaveznost izrada Procene uticaja na životnu sredinu. Odluku donosi nadležni organ izdavanjem rešenja o potrebi izrade Studije o proceni uticaja koja zavisi od lokacije, dokumentacije i slično.

Za postrojenja za proizvodnju energije korišćenjem energije sunca, ako se ista realizuju u zaštićenom prirodnom dobru i zaštićenoj okolini nepokretnog kulturnog dobra, kao i u drugim područjima posebne namene, bez obzira na kapacitet, obavezna je izrada Studije o proceni uticaja na životnu sredinu. Sve aktivnosti u vezi sa korišćenjem energije sunca planirati u skladu sa Zakonom o energetici ("Sl. glasnik RS", br. 57/2011), kao i ostalim važećim propisim koji se odnose na proizvodnju i distribuciju održivih vidova energije (Uredba o merama podsticaja za proizvodnju električne energije korišćenjem obnovljivih izvora energije i kombinovanom proizvodnjom električne i toplotne energije ("Sl.glasnik RS", br. 99/2009.) i dr.).

Javno osvetljenje - U samom gradu izvesti odgovarajuću mrežu javnog osvetljenja u skladu sa važećim propisima.