Profil poljoprivrede
Teritorija Opštine zahvata 62825 ha zemljišta raspoređenog u 39 katastarskih opština. Prosečni zemljišni posed se kreće oko 3 ha, a veličina korišćenog poljoprivrednog zemljišta je oko 2,0 ha po gazdinstvu. Površine su znatno ispod proseka za Srbiju (5,44 ha) i uslovljeni su postojanjem velikog broja malih i mešovitih poljoprivrednih domaćinstava. Prisutne su male i rascepkane parcele.
Devedesetih je sprovedena komasacija na oko 350 ha. Raspoloživo zemljište poljoprivrednih gazdinstava je 22.538 ha, od kojeg je korišćeno poljoprivredno zemljište na 5.216 ha što je 23.15%. Nekorišćenog poljoprivrednog zemljišta je 53.76% od raspoloživog zemljišta poljoprivrednih gazdinstava. Površina poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini iznosi oko 10.000 ha, što u odnosu na celokupnu površinu poljoprivrednog zemljišta opštine od 33.343,65 ha. čini 30,16 %.
Na osnovu godišnjeg Programa zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta, opština Surdulica za 2020.godinu planirala je davanje u zakup 2.858ha, odnosno 30% od ukupnog poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini. Kod mnogih parcela poljoprivrednog zemljišta, prisutan je problem nerešenih imovinskih odnosa.
Veći deo državnog zemljišta pripada kategoriji livada i pašnjaka.Državno zemljište je značajan resurs koji se danas ne koristi pravilno. To zemljište je potencijalni izvor prihoda za lokalnu samoupravu, ali se može koristiti i kao važan instrument za podršku lokalnim poljoprivrednicima u povećanju i specijalizaciji proizvodnje.
Voćarstvo je jedna od najproduktivnijih poljoprivrednih grana. Zahvaljujući velikom broju voćnih vrsta omogućeno je korišćenje područja sa veoma različitim zemljišnim i klimatskim uslovima, pa samim tim i zemljišta slabijih fizičkih, hemijskih i drugih osobina. U strukturi površina višegodišnjih zasada od voćarskih kultura izdvajaju se zasadi malina, višnja, šljiva, proizvodnja jabuke dunje i kruške odvija se sporadično i to uglavnom kao prateća kultura. a u poslednje vreme na manjim površinama jagode, kupina, aronija i ribizle.
Prema Popisu poljoprivrede iz 2012. godine 2244 gazdinstava ima 429 ha voća što ukazuje da je prosečna površina pod voćem po gazdinstvu oko 0.2 hektara.
Povoljni uslovi za gajenje krupne stoke su u dolinama, a brdsko-planinski predeli pogodni su za razvoj ovčarstva i kozarstva. Ostali vidovi proizvodnje (svinjarstvo, živinarstvo, tov junadi) zastupljeni su u manjem obimu. Zbog negativnih promena u poljoprivredi i stočarstvu koje su se desile u proteklom periodu (pad kupovne moći, smanjenje domaćeg i gubitak inostranog tržišta, i sl.), porodična gazdinstvima ostala su relativno nerazvijena, tržišno nedovoljno usmerena, sa tradicionalnim tehnologijama, tako da ona danas imaju više socijalni nego ekonomski značaj. Savremeni robni proizvođači se javljaju u malom broju i njihov razvoj je dosta usporen. Stočni fond trenutno čini 1.619 goveda, 2.261 ovaca, 747 koza, 4.496 svinja 37.186 kokoši, 361 ostale živine, 54 konja i 3969 košnica.
Stočarski fond uglavnom kod privatnih odgajivača i to na ravničarskom području i neznatno na brdsko-planinskim područjima.Ovčarstvo je vrlo neorganizovano, većina proizvođača drži 5-10 ovaca, neki i manje. Mali je broj onih sa više od 10 grla. To su uglavnom domaćinstva sa mešovitom poljoprivrednom proizvodnjom i malim posedima sa usitnjenim parcelama.
Trend rasta broja košnica u periodu od 2002. do 2021. godine je značajan i karakterističan je za širi region, pa čak i za nacionalni nivo. U Surdulici se nalazi udruženje pčelara koje posreduje u pakovanju i prodaji meda. Dobro organizovani proizvođači koji su u udruženju koje sa članstvom radi na prihvatanju dobre pčelarske prakse, doprinose da se relativno ekstenzivni sistem gajenja sve više unapređuje, a med standardizuje i plasira i kroz veće izvoznike i distrubutera. U pčelarenju su zastupljena oba sistema - i stacionarni i selidbeni.
Sama poljoprivredna proizvodnja je ekstenzivna i nije tržišno orijentisana, zasnovana je na zastareloj mehanizaciji i tehnologiji. Mehanizacija je u proseku stara oko 30 godina. Većina farmera proizvodi za svoje lične potrebe a eventualni viškovi se prodaju na lokalnom tržištu.
Prema rezultatima popisa poljoprivrede iz 2012. godine na teritoriji opštine Surdulica, ima 964 traktor, 13 kombajna,8 berača kukuruza i 2548 priključnih mašina.
Opremljenost poljoprivrednih gazdinstava objektima za skladištenje repromaterijala i finalizaciju poljoprivrednih proizvoda je niska. Uglavnom se koriste postojeće „ekonomske zgrade“ i pomoćni objekti na gazdinstvu.
Broj registrovanih poljoprivrednih gazdinstava na teritoriji opštine u 2020 godini je 1518 od toga akttivnih 1336. Najveći broj poljoprivrednih gazdinstava ima jednog do dva člana gazdinstva ili stalno zaposlenog koji obavljaju poljoprivrednu delatnost. Poljoprivredne aktivnosti na porodičnom gazdinstvu obavljaju isknjučivo članovi porodice i rođaci dok stalno zaposlenih u okviru ove kategorije gazdinstva gotovo i da nema.
Resursi na kojima se zasniva poljoprivreda u određenom području imaju važnu, ali ne i presudnu ulogu na konkurentnost.
Sektor voćarstva raste, beleži znatan porast. U strukturi površina višegodišnjih zasada od voćarskih kultura izdvajaju se zasadi malina, višnja, jabuka, šljiva, a u poslednje vreme na manjim površinama jagode, kupina, aronija i ribizle.Sektor povrtarstva, i to prvenstveno lako kvarljivo, ali i teško kvarljivo povrće, imaju nisku proizvodnju, na koje treba obratiti pažnju i usmeriti strateške mere podrške. Problem predstavlja izostajanje organizovanog otkupa poljoprivrednih proizvoda. Ratarenje, otežano faktorima poput malog i usitnjenog poseda, niskog stepena korišćenja mehanizacije, i slabe upotrebe đubriva, pokazuje pad proizvodnje, odnosno smanjenje prinosa za sve ratarske kulture.
Stočarstvo je ranijih godina bila osnovna grana poljoprivrede i istovremeno i najprofitabilnija grana u ovom kraju. Na teritoriji opštine Surdulica sada se proizvedi oko 4.500 litara sirovog mleka na dan što je znatno manje u odnosu na raniji period, kada se je proizvodilo preko 20.000 litara na dan. Prosečan prinos meda po košnici kreće se oko 15 kg po košnici godišnje. U Opštini Surdulica ima oko tri i po hiljade košnica, iz kojih se dobije između 40 i 50 tona meda godišnje.
Na područje opštine je izgrađeno 4 ribnjaka kalifornijske pastrmke i dva ribnjaka šarana, koja se uglavnom prodaje na lokalnom tržištu.
Lekovito bilje i prerada bobičastog voća, naročito borovnice, divlje kupine, ribizle i pečuraka dobija sve više na značaju i nalazi svoje mesto na tržištu. Prozvodnja organske hrane na Vlasini kao i na većem delu područja opštine Surdulice, kao netaknutom prirodnom potencijalu je moguća u prirodnim uslovima
Poljoprivreda je na vrlo niskom organizacionom nivou. Od 22 mesnih zajednica nigde ne postoje zemljoradničke zadruge, odnosno postoje dve opšte poljoprivredne zadruge "Vlasina-Organik" i "Eko Surd" koje su još uvek neorganizovane odnosno nefunkcionalane.
Postoji aktivno udruženje pčelara „Matica“ i udruženje malinara ”Malinari Surdulica”.
Razvoj poljoprivrede je jedan od prioritetnih ciljeva opštine Surdulice. U svrhu podsticaja razvoja poljoprivrede opština Surdulica je uvela određene podsticajne mere podrške za poljoprivrednike, a Služba za poljoprivredu pruža stručnu pomoć poljoprivrednim proizvođačima u pripremanju konkursne dokumentacije za podsticaje u poljoprivredi, pružanje informacija o subvencijama i podsticajnim merama.
Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srbije www.minpolj.gov.rs/
Interaktivni prikaz poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini: Uprava za poljoprivredno zemljiste - https://gdigeoportal.rs/portal/apps/sites/#/upz
Aktuelni podsticaji: Uprava za agrarna plaćanja http://uap.gov.rs/
Podaci o registru poljoprivrednih gazdinstava Ministarstvo finansija republike srbije uprava za trezor –RPG https://www.trezor.gov.rs/src/services/rpg/
Broj registrovanih poljoprivrednih gazdinstava https://data.gov.rs/sr/datasets/rpg-broj-svikh-registrovanikh-poljoprivrednikh-gazdinstava-aktivna-gazdinstva/
Poljoprivredna savetodavna i stručna služba Srbije http://www.psss.rs/
STIPS - Sistem tržišnih informacija poljoprivrede Srbije https://www.stips.minpolj.gov.rs/
Udruženje pčelara "Matica" Surdulica –Br. Tel. 060/6701340
Teritorija Opštine zahvata 62825 ha zemljišta raspoređenog u 39 katastarskih opština. Prosečni zemljišni posed se kreće oko 3 ha, a veličina korišćenog poljoprivrednog zemljišta je oko 2,0 ha po gazdinstvu. Površine su znatno ispod proseka za Srbiju (5,44 ha) i uslovljeni su postojanjem velikog broja malih i mešovitih poljoprivrednih domaćinstava. Prisutne su male i rascepkane parcele. Devedesetih je sprovedena komasacija na oko 350 ha. Raspoloživo zemljište poljoprivrednih gazdinstava je 22.538 ha, od kojeg je korišćeno poljoprivredno zemljište na 5.216 ha što je 23.15%. Nekorišćenog poljoprivrednog zemljišta je 53.76% od raspoloživog zemljišta poljoprivrednih gazdinstava. Površina poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini iznosi oko 10.000 ha, što u odnosu na celokupnu površinu poljoprivrednog zemljišta opštine od 33.343,65 ha. čini 30,16 %. Na osnovu godišnjeg Programa zaštite, uređenja i korišćenja poljoprivrednog zemljišta, opština Surdulica za 2020.godinu planirala je davanje u zakup 2.858ha, odnosno 30% od ukupnog poljoprivrednog zemljišta u državnoj svojini. Kod mnogih parcela poljoprivrednog zemljišta, prisutan je problem nerešenih imovinskih odnosa. Veći deo državnog zemljišta pripada kategoriji livada i pašnjaka.Državno zemljište je značajan resurs koji se danas ne koristi pravilno. To zemljište je potencijalni izvor prihoda za lokalnu samoupravu, ali se može koristiti i kao važan instrument za podršku lokalnim poljoprivrednicima u povećanju i specijalizaciji proizvodnje.
Voćarstvo je jedna od najproduktivnijih poljoprivrednih grana. Zahvaljujući velikom broju voćnih vrsta omogućeno je korišćenje područja sa veoma različitim zemljišnim i klimatskim uslovima, pa samim tim i zemljišta slabijih fizičkih, hemijskih i drugih osobina. U strukturi površina višegodišnjih zasada od voćarskih kultura izdvajaju se zasadi malina, višnja, šljiva, proizvodnja jabuke dunje i kruške odvija se sporadično i to uglavnom kao prateća kultura. a u poslednje vreme na manjim površinama jagode, kupina, aronija i ribizle.
Prema Popisu poljoprivrede iz 2012. godine 2244 gazdinstava ima 429 ha voća što ukazuje da je prosečna površina pod voćem po gazdinstvu oko 0.2 hektara.
Povoljni uslovi za gajenje krupne stoke su u dolinama, a brdsko-planinski predeli pogodni su za razvoj ovčarstva i kozarstva. Ostali vidovi proizvodnje (svinjarstvo, živinarstvo, tov junadi) zastupljeni su u manjem obimu. Zbog negativnih promena u poljoprivredi i stočarstvu koje su se desile u proteklom periodu (pad kupovne moći, smanjenje domaćeg i gubitak inostranog tržišta, i sl.), porodična gazdinstvima ostala su relativno nerazvijena, tržišno nedovoljno usmerena, sa tradicionalnim tehnologijama, tako da ona danas imaju više socijalni nego ekonomski značaj. Savremeni robni proizvođači se javljaju u malom broju i njihov razvoj je dosta usporen. Stočni fond trenutno čini 1.619 goveda, 2.261 ovaca, 747 koza, 4.496 svinja 37.186 kokoši, 361 ostale živine, 54 konja i 3969 košnica.
Stočarski fond uglavnom kod privatnih odgajivača i to na ravničarskom području i neznatno na brdsko-planinskim područjima.Ovčarstvo je vrlo neorganizovano, većina proizvođača drži 5-10 ovaca, neki i manje. Mali je broj onih sa više od 10 grla. To su uglavnom domaćinstva sa mešovitom poljoprivrednom proizvodnjom i malim posedima sa usitnjenim parcelama.
Trend rasta broja košnica u periodu od 2002. do 2021. godine je značajan i karakterističan je za širi region, pa čak i za nacionalni nivo. U Surdulici se nalazi udruženje pčelara koje posreduje u pakovanju i prodaji meda. Dobro organizovani proizvođači koji su u udruženju koje sa članstvom radi na prihvatanju dobre pčelarske prakse, doprinose da se relativno ekstenzivni sistem gajenja sve više unapređuje, a med standardizuje i plasira i kroz veće izvoznike i distrubutera. U pčelarenju su zastupljena oba sistema - i stacionarni i selidbeni.
Sama poljoprivredna proizvodnja je ekstenzivna i nije tržišno orijentisana, zasnovana je na zastareloj mehanizaciji i tehnologiji. Mehanizacija je u proseku stara oko 30 godina. Većina farmera proizvodi za svoje lične potrebe a eventualni viškovi se prodaju na lokalnom tržištu.
Prema rezultatima popisa poljoprivrede iz 2012. godine na teritoriji opštine Surdulica, ima 964 traktor, 13 kombajna,8 berača kukuruza i 2548 priključnih mašina.
Opremljenost poljoprivrednih gazdinstava objektima za skladištenje repromaterijala i finalizaciju poljoprivrednih proizvoda je niska. Uglavnom se koriste postojeće „ekonomske zgrade“ i pomoćni objekti na gazdinstvu.
Broj registrovanih poljoprivrednih gazdinstava na teritoriji opštine u 2020 godini je 1518 od toga akttivnih 1336. Najveći broj poljoprivrednih gazdinstava ima jednog do dva člana gazdinstva ili stalno zaposlenog koji obavljaju poljoprivrednu delatnost. Poljoprivredne aktivnosti na porodičnom gazdinstvu obavljaju isknjučivo članovi porodice i rođaci dok stalno zaposlenih u okviru ove kategorije gazdinstva gotovo i da nema.
Resursi na kojima se zasniva poljoprivreda u određenom području imaju važnu, ali ne i presudnu ulogu na konkurentnost.
Sektor voćarstva raste, beleži znatan porast. U strukturi površina višegodišnjih zasada od voćarskih kultura izdvajaju se zasadi malina, višnja, jabuka, šljiva, a u poslednje vreme na manjim površinama jagode, kupina, aronija i ribizle.Sektor povrtarstva, i to prvenstveno lako kvarljivo, ali i teško kvarljivo povrće, imaju nisku proizvodnju, na koje treba obratiti pažnju i usmeriti strateške mere podrške. Problem predstavlja izostajanje organizovanog otkupa poljoprivrednih proizvoda. Ratarenje, otežano faktorima poput malog i usitnjenog poseda, niskog stepena korišćenja mehanizacije, i slabe upotrebe đubriva, pokazuje pad proizvodnje, odnosno smanjenje prinosa za sve ratarske kulture.
Stočarstvo je ranijih godina bila osnovna grana poljoprivrede i istovremeno i najprofitabilnija grana u ovom kraju. Na teritoriji opštine Surdulica sada se proizvedi oko 4.500 litara sirovog mleka na dan što je znatno manje u odnosu na raniji period, kada se je proizvodilo preko 20.000 litara na dan. Prosečan prinos meda po košnici kreće se oko 15 kg po košnici godišnje. U Opštini Surdulica ima oko tri i po hiljade košnica, iz kojih se dobije između 40 i 50 tona meda godišnje.
Na područje opštine je izgrađeno 4 ribnjaka kalifornijske pastrmke i dva ribnjaka šarana, koja se uglavnom prodaje na lokalnom tržištu.
Lekovito bilje i prerada bobičastog voća, naročito borovnice, divlje kupine, ribizle i pečuraka dobija sve više na značaju i nalazi svoje mesto na tržištu. Prozvodnja organske hrane na Vlasini kao i na većem delu područja opštine Surdulice, kao netaknutom prirodnom potencijalu je moguća u prirodnim uslovima
Poljoprivreda je na vrlo niskom organizacionom nivou. Od 22 mesnih zajednica nigde ne postoje zemljoradničke zadruge, odnosno postoje dve opšte poljoprivredne zadruge "Vlasina-Organik" i "Eko Surd" koje su još uvek neorganizovane odnosno nefunkcionalane.
Postoji aktivno udruženje pčelara „Matica“ i udruženje malinara ”Malinari Surdulica”.
Razvoj poljoprivrede je jedan od prioritetnih ciljeva opštine Surdulice. U svrhu podsticaja razvoja poljoprivrede opština Surdulica je uvela određene podsticajne mere podrške za poljoprivrednike, a Služba za poljoprivredu pruža stručnu pomoć poljoprivrednim proizvođačima u pripremanju konkursne dokumentacije za podsticaje u poljoprivredi, pružanje informacija o subvencijama i podsticajnim merama.